Bölümler | Kategoriler | Konular | Kitaplar | İletişim
KURAN'A GÖRE "GERÇEK" AKiL NEDiR?
[navy]KURAN'A GÖRE "GERÇEK" AKiL NEDiR?
Bu yazi dizisinde aklin gerçek tanimi yapilacaktir. "Akli olusturan sartlar nelerdir?", "Akil artar ya da azalir mi?", "Akli örten etkenler olabilir mi?", "Varsa bunlar ortadan kaldirilabilir mi?" gibi belki de pek çok insanin gerçek cevaplarini ilk kez öGreneceGi sorulara yanit verilecek ve tüm insanlara aklin ne kadar deGerli bir nimet olduGu bir kez daha hatirlatilacaktir.
Akil, insan için hayati önem tasiyan ve bir anlamda insani insan yapan en önemli özelliklerden biridir. Derin düsünebilmek, incelikleri kavrayabilmek, hikmetli konusabilmek, doGruyu yanlisi birbirinden ayirt edebilmek ancak akil sayesinde mümkün olabilir. Kuskusuz bu özelliklerin önemini bugün dünya üzerinde bilmeyen yoktur. Ancak insanlarin birçoGunun bilmedikleri ya da gözden
kaçirdiklari çok önemli bir gerçek vardir: ZannedildiGi gibi her insan akilli deGildir. Elbette her insan doGustan belirli bir zekaya sahiptir, fakat akil belirli sartlara baGli olarak olusan özel bir yetenektir. Bu iki kavram toplumda genellikle ayni anlamda algilanir. Oysa Kuran'da bu konunun özü söyle açiklanmistir:
onlarin çoGu akil erdirmez. (Maide Suresi, 103)
insanlarin çoGu aklini kullanmamaktadir. Peki öyleyse "akil" nedir? Aklin kaynaGina nasil ulasilir? Kimler gerçekten akil sahibidir? iste bu sorularin doGru cevabi da bize sadece Kuran'da verilir. Çünkü Kuran Allah katindan indirilmistir ve her konuda mutlak doGru bilgilere ulasabileceGimiz kaynak da yine bu kitaptir. Kuran'a baktiGimizda isesu bilgiyi ediniriz; akil ancak iman ile olusabilmektedir.
Vicdaninin sesini dinleyerek Allah'a yönelen her insan hiçbir fiziksel çaba harcamadan bu büyük nimete sahip olabilir. Yapilmasi gereken, Allah'a samimiyetle iman etmek, O'ndan gereGi gibi korkmak ve O'nun istediGi gibi bir yasam sürmektir. iste bu samimi iman, insana akli kazandirir.
Hayatin her anini etkisi altina alan bu berrak akil da insani doGru yola iletir.
Bu yazi dizisinde aklin gerçek tanimi yapilacaktir. "Akli olusturan sartlar nelerdir?", "Akil artar ya da azalir mi?", "Akli örten etkenler olabilir mi?", "Varsa bunlar ortadan kaldirilabilir mi?" gibi belki de pek çok insanin gerçek cevaplarini ilk kez öGreneceGi sorulara yanit verilecek ve tüm insanlara aklin ne kadar deGerli bir nimet olduGu bir kez daha hatirlatilacaktir.Bununla birlikte Kuran'da verilen akil ve akilsizlik örneklerine dikkat çekilerek aradaki keskin farklilik ortaya konacaktir. Kuran'a uyan akil sahibi insanlarin dünyada ve ahirette alacaklari güzel karsilik anlatilacaktir.
Akillarini kullanmayarak dinden uzaklasan kisilerin ise içinde bulunduklari büyük kayip anlatilacak ve her insanin aklini kullanmasi için çaGrida bulunulacaktir. Bütün bunlarla, " dileyen Rabbine bir yol bulabilir" (Müzzemmil Suresi, 19) ayetiyle de belirtildiGi gibi Rabbimize yakinlasma yolu arayanlara Allah'in büyüklüGünü kavrama, Kuran ahlakini yasama ve aklin nimetlerinden faydalanma konusunda bir yol açmak amaçlanmaktadir.
AKiL HAKKiNDA
Akil hakkinda bugüne kadar sayisiz tanim yapilmistir. Ancak bunlarin hiçbiri aklin gerçek anlami hakkinda insanlara tam bir fikir vermeye yeterli olamamistir. Çünkü bu çikarimlari yapan kimseler akli tanimlarken doGru bir kaynaGa basvurmamis, akli sadece kendi mantiklariyla deGerlendirmeye çalismislardir. Oysa daha önce de belirttiGimiz gibi, aklin ne olduGu konusunda bize bilgi verebilecek tek kaynak sonsuz akil sahibi olan Allah'in indirdiGi Kuran'dir.
Allah'tan korkan ve samimiyetle Kuran'a uyan her insan akillidir. Ancak insanlarin çoGu böylesine büyük bir nimeti kolaylikla elde etme imkanina sahip olduklarindan habersizdirler. Aklin, insanlarin doGustan kazandiklari zihinsel bir yetenek olduGunu sandiklari için, sahip olduklarinin ötesinde bir kavrayis kazanabileceklerine ihtimal vermezler.Akilsiz bir insan herseyin en doGrusunu kendisinin bildiGini, en akilli kisinin kendisi olduGunu, en güzel hayati kendisinin yasadiGini, dolayisiyla da en doGru yolda olanin kendisi olduGunu sanir.
Daha mükemmel bir hayat seklinin, zihin yapisinin varliGina ihtimal vermediGi için, kiyas yapmasi ve aradaki farki tespit edebilmesi mümkün olmaz. Oysa Kuran'da insanlara, çok üstün bir hayat tarzi, çok ileri bir kavrayis ve düsünme yeteneGi sunan "akil" gibi büyük bir nimetin varliGindan bahsedilmistir. Akil insana keskin bir suur açikliGi ve kavrayis yeteneGi kazandirir. Bir ayette söyle buyrulmaktadir:
iste bu (Kur'an) uyarilip korkutulsunlar, gerçekten O'nun yalnizca bir tek ilah olduGunu bilsinler ve temiz akil sahipleri iyice öGüt alip düsünsünler diye bir bildirip-duyurma (bir belaG)dir. (ibrahim Suresi, 52)
AKiL VE ZEKA ARASiNDAKi BARiZ FARKLiLiK
Zeka, en bilinen anlamiyla insanin düsünme, gerçekleri algilama, yargilama ve sonuç çikarma yeteneklerinin tamamidir. ilk kez karsilasilan ya da ani olarak gelisen olaylara uyum saGlayabilme, anlama, öGrenme, analiz yeteneGi, bes duyunun, dikkatin ve düsüncenin yoGunlastirilmasi, ayrintilara dikkat edilmesi hep zeka sayesinde gerçeklestirilir. ÖrneGin zeki bir profesör olaylarin fiziksel isleyisini çok seri olarak kavrayabilir, bunlari formüllestirebilir. Ya da hafizasi güçlü olan zeki bir insan olaylardaki girift noktalari ve detay sayilabilecek pek çok konuyu animsayabilir. Pratik zeka sahibi biri ise, karsilastiGi olaylara pratik ve kolaylastirici çözümler getirebilir.
Akil, zekanin çok üstünde ve çok daha derin bir kavrayis seklidir. Akilli bir insan, zekanin saGladiGi tüm avantajlari kullanmasinin yaninda, zeki bir insanin sahip olmadiGi bir kavrayis ve yeteneGe de sahiptir.Zeki bir insan, ancak belirli bir konuda çalisarak ya da kendisini eGiterek, edindiGi bilgi ve birikimlerle birseyler basarabilir. Ancak tüm bunlar sadece öGrenmeye, ezbere ve tecrübelere dayali becerilerdir. Dolayisiyla bu insan, belirli bir noktada tikanip kalma, çözüm bulamama, giristiGi bir isi sonuçlandiramama gibi durumlarla karsilasabilir.
Akilli bir insan ise eGitim almadiGi, tecrübeli olmadiGi, hatta ilk kez karsilastiGi bir konuda dahi, yillarca o konuda eGitim almis bir kimseden daha keskin ve daha isabetli sonuçlar elde edebilir. Çünkü akilli kisi, bir konuda kendi teknik bilgisi olmasa da hemen en pratik çözümü bulur, gerekirse o konudaki en tecrübeli kisiyi tespit eder ve yapilmasi gereken isi ona yaptirarak sonuca ulastirir. Kisacasi akil, insana zekanin çok üstünde bir anlayis kazandiran, derin düsünebilme, doGruyu bulabilme ve her konuda çözüm getirebilme yeteneGidir. Dahasi akil, hayatin her alanina hakim olan ve pek çok konuda basari saGlayan bir yetenektir.
AKLiN KAYNAGi iMANDiR
insana bu yeteneGi kazandiran yegane özellik ise imandir. Allah, iman edip Kendisi'nden korkup sakinmalarina karsilik insanlara katindan özel bir anlayis verir. Kuran'da Allah korkusunun insana kazandirdiGi bu anlayis söyle ifade edilmistir:
Ey iman edenler, Allah'tan korkup-sakinirsaniz, size doGruyu yanlistan ayiran bir nur ve anlayis (furkan) verir, kötülüklerinizi örter ve sizi baGislar. Allah büyük fazl sahibidir. (Enfal Suresi, 29)
imanin kazandirdiGi bu özellik, kisinin doGruyu yanlistan ayirabilmesini ve böylece yasamin her safhasinda en doGru sekilde düsünebilmesini, en saGlikli deGerlendirmeleri yapabilmesini ve en isabetli kararlari alabilmesini
saGlamaktadir. Akil sahibi bir insan, karsilastiGi olaylarda pek çok insanin göremediGi detaylari görebilir, ince teshisler yapabilir ve olaylardan en doGru ve en hikmetli sonuçlari çikarabilir. ileriye yönelik projelerde çok asamali düsünebilir, karsilasilabilecek durumlari önceden tespit edebilir ve kusursuz planlamalar yapabilir.
Ayni sekilde geçmisteki tecrübelerini de en iyi sekilde deGerlendirerek, bunlari en gerekli yerlerde en akilci sekilde kullanabilir. Olaylari berrak bir akilla deGerlendirebildiGi için yaptiGi her is hayirli, konustuGu her söz hikmetli ve gösterdiGi her tavir olabilecek en ideal niteliktedir.Tüm bunlarin yaninda akil ayni zamanda da kisinin ruhunda, güzelliklerden çok fazla zevk alabilmesini saGlayan bir derinlik olusturur.
Bu nedenle çoGu insanin siradan karsiladiGi ve büyük bir aliskanlikla baktiGi pek çok seyin ardinda gizlenen güzellikleri, akil sahibi insanlar hemen görebilirler.
Ancak aklin tanimini bu kadarla kisitlamak elbette ki mümkün deGildir. Zira akil, insanin hayatinin her alaninda kendini belli eden bir ayricalik ve üstünlüktür.
HARUN YAHYA[/navy]
Selam Sevgi ve Dua ile :)