Bölümler | Kategoriler | Konular | Kitaplar | İletişim

TÜRK DESTANLARi

TÜRK DESTANLARi



'islamiyetten Sonraki Destanlar' - CENGiZ HAN DESTANi - On üçüncü yüz yil ortalarina doGru tesekkül etmeGe baslamistir. En eski OGuz ve Uygur soyuna ait bir kisim destanimsi söylentilerin, daha sonra diGer Türk Boylari arasinda anlatilip genislemesi ve bunlara yapilan ilaveler, bilinen Cengiz Han Destaninin esasini teskil etmektedir.

Daha doGrusu Cengiz Han Destani, asli bu söylentiler olan ve sonradan Cengiz Han' in sahsiyeti ve adi etrafinda toplanip gelistirilen yakistirma bir destan görünüsündedir.

Cengiz Han Destanini anlatan eserler, Cengizname adini tasir. Tipki OGuz Han Destanini anlatan eserlere OGuzname denildiGi gibi. MoGol, Türk ve islami motifleri isleyisleri bakimindan Cengiz Han Destani üç ayri rivayet halindedir. Türk rivayetlerinin islediGi bütün motifler, daha önce de belirttiGimiz gibi eski Türk Destanlarinin motiflerine benzer. islami rivayetiyle Cengiz Han Destani, bir islam mücahidin destani gibidir. MoGol rivayetinde ise Cengiz Han' i bir MoGol bahadiri olarak görürüz.


Cengiz Han, baba tarafindan OGuz Han' a dayanmaktadir; ana soyundan da Altin Han' a varmaktadir. Altin HaN Akdeniz' de, Malta' da hüküm sürmektedir. Çok güzel bir kizi vardir. Altin Han, dillere destan olan bu çok güzel kizini, günes yüzü görmeyen, hiç bir yanindan iç tarafina hiç bir isik sizdirmayan bie saraya kapatip gözlerden irak tutmaktadir. Günlerden bir gün, bütün dikkatlere raGmen gün isiGi Altin Han' in güzel kizini bulur. Kizin, bu gün isiGindan bir çocuGu olacaGini anlayan Altin Han utancini ve yüz karasini kimseye göstermemek için kizini, kirk cariye ile birlikte bir gemiye koyar denize salar.

Gemiye, denizde bir kahraman rastlar. Bu kahramanin adi Tumavi Mergendir. Altin Han' in kizini görür görmez beGenir, alir. Kizin bir oGlu olur. Adini Dobun Bayan koyarlar.

Altin Han' in kizinin, tumavi Mergen' den de çocuklari olur. Bunlari da, Bilgidey ve Büdenedey diye çaGirirlar.

Dobun Bayan büyür, evlenecek çaGa gelir; evlendirirler. Alanguva adinda bir güzel kiz alirlar. Dobun Bayan' in, Alanguva' dan üç oGlu olur. Bundan sonra Dobun Bayan ölür.

Dobun Bayan' in ölümünden bir müddet sonra, Onun bir nur halinde yeniden dünyaya döndüGü anlasilir. Bu nur halinde dönüsten sonra, yine Alanguvan' in kocasi olmustur ve Alanguva bir erkek çocuk daha doGurmustur. Bu çocuGun adini Cengiz koyarlar.

Cengiz doGunca, ruhu nur halinde dünyaya dönmüs olan dobun Bayan, kurt halinde dünyayi bir daha terkeder.

Fakat, en çok kardesleri, Cengiz' in hem nurdan doGmus olduGuna hem de kendi kardesleri olduGuna bir türlü inanmak istemezler. Kardeslerine türlü eziyetler ederler. Fakat halk ötekilerden çok Cengiz' i sevmektedir.

Bir gün Cengiz kardeslerinden kurtulmak için kaçar, daGda yasamaGa baslar. Türk boylari, aralarinda temsilciler seçerek cengiz' e gönderirler ve yasamakta olduGu daGda Cengiz' i bulup kendilerine Han seçerler.

Cengiz Han, bütün ömrünü yurduna ve milletine verir; çalisip didinir, dünyanin en büyük ve en saGlam devletlerinden birini kurar. Sonunda bu devleti çocuklari arasinda taksim ederek ölür.

Cengiz Han Destaninin islami rivayeti:

Bu rivayete göre Cengiz' in bir adi da Timuçin' dir. DoGacaGini çok önceden kahinler haber vermislerdir. DoGduGu zaman da , babasi, Tatar Hanlarindan Timuçin' i maGlup etmistir. Bu yüzden doGan oGlunun adini Çimuçin (Timuçin) koyar.

Tipki Davut Peygamber gibi Timuçin de on yedi yasina kadar çobanlik yapip, daGda bayirda sürüsünü otlatir. Babasi ölünce de, halk, Timuçin' in kendilerine Han olmasini isterler. Zaten Timuçin' in Han olarak seçilmesini Tanri da buyurmustur.

Eyliyalardan Abiz gelerek Timuçin' e Cengiz adini vermis ve bütün dünyayi fethedip efendisi olacaGini mustulamistir. Bu sirada bir kus ötmeGe baslamis ve öterken: "Cengiz!.. Cengiz!.." diye haykirmistir.

Bunun üzerine HanliGi kabul eden Cengiz evliyanin dediklerini doGrulamistir.

KAYNAK:Türk Destanlari-M.Necati SepetçioGlu

Kültür ve Toplum