Bölümler | Kategoriler | Konular | Kitaplar | İletişim
Zarafet
Zarafet
Zarafet kelimesinin içini doldurabilecek özellikler nelerdir? Acaba hiç düsündünüz mü, zarif insan kime denir? Zarif kelimesi zarf kelimesi ile ayni köktendir. Zarf,"içine bir sey konulan kap" anlamini tasir. Mektup zarfi gibi. O halde zarif insan da,"içinde latif ve hos seyler bulunan kisi" anlamina gelecektir.Soru su:
Zarafetin içini dolduran bu latif ve hos seyler acaba nelerdir?!..
Zarif olmanin ilk sarti hiç süphesiz nazik olmaktir. Nazik olmanin ilk sarti da hatayi kendinde aramak.Konfüçyüs,insaniyeti tanimlarken "Kendine hakim olmak ve nezaketli olmak." der. Bu bir bakima zarafetin de tanimidir. Çünki zarif kisi hiç kimseye zarari dokunmayan, bilakis kendisinden çevresine güzellik ve iyilik yansiyan kisidir.
Zarafeti olmayan, nezaketle terbiye edilmeyen bütün varliklar,gitgide canavarlasir. O halde zarafet haddi asmamak da demektir.Haddi asan her sey çevresine zarar verir çünki.
Rüzgar,saba yeli yahut meltem iken güzeldir de haddini asip siddetlenince firtinaya, boraya, kasirgaya durur. Dalgalar belli bir ahenkle sahile vururken hosa gider de siddetini artirinca çevresini yikmaya baslar.Sevgi belli ölçülerde erdemdir de haddi asinca adi ask olur, cinnete varir.Yerinde bir öfke edep içindir de haddi asinca insani katil eder.
Sakanin normali nükte ve mizahtir; ama asirisi maskaralik olur.Velhasil zarafet bir itidaldir. Hani mevsimler içinde bahar gibi.Kis ve yaz haddi asan hava sartlariyla vardir; ama baharda sicak ile sogugun, gece ile gündüzün, belki tabiattaki ölüm ile canliligin esit ve dengeli oldugu görülür.
Bunun insan ruhuna yansimasi da aslinda insanin itidali, fitratin en begenilen yüzüdür. Insan ruhu iyilik ve güzellik ile gerçek kimligine kavustuguna göre, bir bahar zarafeti de insana en uygun olan tavri sunar.Ne buyruldugunu biliriz: "Islerin hayirlisi, orta hallice olanidir. "Bu düstur, derinine bakildiginda, asiriliktan kaçmaktan öte zarafeti bize telkin etmektedir.
Her tavrin bir zarafeti vardir. Oturmanin, kalkmanin, is görmenin,esyaya bakmanin, sosyal iliskilerin, çalismanin, dinlemenin ve tabii söz söylemenin... Gönüllerdeki zarafet disa yansidikça hayat güzellesir ve kalite kazanir. Söz gelimi sanat eserleri ancak zarif bir duyus,zarif bir bakis ile ortaya çikabilir.
Sözün zarafeti siir, rengin zarafeti resim,tasin zarafeti mimari, sesin zarafeti beste olarak disa yansidigi vakit esya da zarafet kazanir ve sanat olur.
O halde sanatin kullandigi yöntem,bastan basa bir zarafetten ibarettir.Ortaya çikan sey edepten siyrilmis olsa bile yöntemin zarafetine halel getirmez.
Esyanin zarafeti insanin ona yükledigi anlam ile ölçülür. Çivi,igne, çengel, giyotin, mengene, kerpeten vb. esya bir zindanda da bulunabilir,bir ciltevinde de. Zindanda ayni esya ile iskence yapilir ama ciltevinde onlar bir sanat eseri için vardir.Yani birisi nezaket ve zarafet adina kullanilir, digeri nezaketsizlik ve zulüm adina.
Birinden estetik,digerinden kötülük çikar. Bunlardan ilki insan tabiatina uygun olan,digeri onu insanliktan çikaran tavirlar olduguna göre insanligin da ölçüsü zarafete vabeste kalir.
Insaniyetli olmak demek, önce zarif olmak demektir.
Zarif kiside bulunmasi gereken özellikler arasinda yüzün aydinligi,vücut ve elbisenin temizligi, güzel koku sürünme, görünümün iç açici olusu,konusmanin düzgün ve akiciligi, fikirlerin mantik ve akil çerçevesinde olmasi,müstehcenlikten kaçinma ve pis seylerden uzaklasma gibi özellikler vardir.
* Buna gülümseme, kararlilik, samimiyet, tek yüzlülük,sevgi,takdir hissi vs. de eklenebilir.Ama bizce hepsinden önemlisi sözün güzel olmasidir. Sözün güzel olmasindan kasit, onu düzgün ve akici ifade etmekten, süslemekten ziyade içinin dolu olmasi, degerli bir fikri ifade etmesi, yüksek anlamlar tasimasi, yapici olmasi, gönül almasidir.
Yerinde bir tesekkür, uygun bir selamlasma, gerektiginde özür dileyis, takdir ve sevgiyi ifade gibi. Bunlar yoksa mutluluk yoktur çünki. Yani ki söz,candan ibarettir. Ve canin tek gidasi zarafettir.
Prof. Dr. Iskender Pala
Selam Sevgi ve Dua Ile :)